Çəkilərin Artması və Endokrin Problemlər

Çəkilərin Artması və Endokrin Problemlər

• 48 views
• 04 Mart 2025

Çəkilərin Artması və Endokrin Problemlər: Hormon Düzənləmələrinin Əhəmiyyəti

Çəkilərin artması, bəzən sadəcə düzgün qidalanmama və hərəkətsiz həyat tərzi nəticəsi olaraq düşünülə bilər. Lakin, bəzi hallarda bu, bədənin hormon balansındakı pozuntulardan irəli gəlir. Endokrin sistem, bədənin müxtəlif funksiyalarını tənzimləyən hormonları istehsal edən vəzifəli bezlərdən ibarətdir. Bu yazıda, çəkilərin artmasının arxasında ola biləcək endokrin problemləri və bu məsələlərin necə idarə olunacağını nəzərdən keçirəcəyik.

Endokrin Xəstəliklər və Çəki Artımı

Çəkilərin artması bir çox insanın gündəlik həyatında yaşadığı ciddi problemlərdən biridir. Lakin, bəzən bu artım sadəcə kalori qəbulunun artması ilə əlaqəli deyil. Bəzi endokrin xəstəliklər, bədənin metabolizmasını dəyişdirərək kilo almanıza səbəb ola bilər. Bu xəstəliklərin bəzi əlamətlərini tanımaq, vaxtında müdaxilə etmək üçün çox vacibdir.

1. Hipotiroidizm və Kilo Artımı

Tiroid vəzinin fəaliyyətinin azalması, hipotiroidizmə səbəb ola bilər. Bu vəziyyət, metabolizmanın yavaşlamasına və bədənin kaloriləri daha az yandırmasına gətirib çıxarır. Hipotiroidizm xəstəliyindən əziyyət çəkən şəxslər, heç bir səbəb olmadan kilo artımı yaşayabilir.

Əlamətlər:

• Yorğunluq
• Əzələ zəifliyi
• Kuru dəri
• Soğuğa qarşı həssaslıq
• Kilo artımı

Hipotiroidizm, hormon əvəzləyici müalicə ilə idarə edilə bilər. Bu müalicə, tiroid hormonlarının bərpasına kömək edir və bədənin normal metabolizmasını təmin edir.

2. Polikistik Ovar Sindromu (PCOS)

Polikistik Ovar Sindromu, qadınlarda hormon balansının pozulmasına səbəb olan bir vəziyyətdir. Bu xəstəlikdə, yumurtalıqlarda çox sayda kiçik kistlər yaranır və bu, insulin müqavimətinə səbəb olaraq, çəki artımına yol aça bilər. PCOS olan qadınlar, xüsusilə qarın ətrafında yağ yığılması yaşayırlar.

Əlamətlər:

• Qadınlarda həddindən artıq tüklənmə
• Menstruasiya pozğunluqları
• Akne
• Çəki artımı

PCOS, həyat tərzi dəyişiklikləri, qidalanma və bəzən dərman müalicəsi ilə idarə oluna bilər. İnsulin müqavimətini azaldan dərmanlar, bədənin çəkisini normal hala gətirməyə kömək edir.

3. Cushing Sindromu və Çəki Artımı

Cushing sindromu, bədənin çox miqdarda kortizol istehsal etməsi nəticəsində meydana gəlir. Kortizol, stress hormonu olaraq tanınır və çox olması, yağın bədənin müəyyən hissələrində (xüsusilə qarın və üz) yığılmasına səbəb ola bilər.

Əlamətlər:

• Üz və qarın ətrafında yağ yığılması
• Zəiflik və əzələ itkiləri
• Yüksək qan təzyiqi
• Dəri rəngində dəyişikliklər

Cushing sindromu müalicə edildikdən sonra, çəki artımı əhəmiyyətli dərəcədə azala bilər. Müalicə, kortizol səviyyəsini tənzimləyən dərmanlarla və bəzən cərrahi müdaxilələrlə həyata keçirilir.

4. Insulin Müqaviməti və Tip 2 Diyabet

Insulin müqaviməti, bədənin insulinə düzgün cavab verməməsi vəziyyətidir. Bu, daha çox karbohidratın şəkərə çevrilməsinə və bunun nəticəsində çəki artımına səbəb olur. Insulin müqaviməti, diabetin inkişafına yol aça bilər.

Əlamətlər:

• Çox yeyən, amma çəki artımı yaşayan insanlar
• Həddindən artıq susuzluq
• İdrar tez-tez etmək
• Yorğunluq

Düzgün qidalanma, fiziki aktivlik və bəzi dərmanlar insulin müqavimətini azaldaraq çəki artımını idarə etməyə kömək edir.

5. Endokrin Xəstəliklər və Yuxu Problemləri

Bir çox endokrin xəstəliklər, yuxu rejiminə də təsir edə bilər. Məsələn, hipotiroidizm və ya Cushing sindromu olan xəstələrdə yuxusuzluq və ya qeyri-düzgün yuxu dövrləri ola bilər. Bu, bədənin bərpa prosesini pozaraq, çəki artımına səbəb ola bilər.

Nə etməliyik?

Çəkilərin artması endokrin sistemdəki pozuntulardan qaynaqlanarsa, ilk addım bir endokrinoloqa müraciət etməkdir. Endokrinoloq, hormon balansını ölçmək və xəstəliyin təyin edilməsi üçün lazımi testləri həyata keçirə bilər.

Endokrin problemi olanlar üçün tövsiyələr:

• Düzgün qidalanma: Yüksək şəkərli və karbohidratlı qidalardan uzaq durun.
• Fiziki fəaliyyət: Gündəlik fiziki aktivlik, metabolizmanı sürətləndirir və çəki artımını maneə törədir.
• Bəslənmə planı: Endokrinoloq və ya dietoloq ilə müzakirə edərək fərdi bəslənmə planı hazırlamaq.
• Müntəzəm tibbi müayinələr: Hormon balansını müntəzəm olaraq yoxlamaq.

Nəticə:

Çəki artımı, yalnız qida və fiziki aktivliklə əlaqəli deyil; bəzən endokrin xəstəliklərə bağlı ola bilər. Hormon balansındakı pozuntular, bədənin normal funksiyalarını poza bilər və nəticədə kilo artımına səbəb ola bilər. Çəkilərin artmasının səbəbini müəyyən etmək və endokrin problemi olan insanlara müvafiq müalicə təklif etmək, sağlam həyat tərzi üçün vacibdir.

Əgər çəkilərinizi idarə etməkdə çətinlik çəkirsinizsə və bunun arxasında endokrin problemləri olduğunu düşünürsünüzsə, bir endokrinoloqa müraciət etməyiniz faydalı olacaq.