Endokrinoloji Xəstəliklərin Diaqnozu və Müalicəsi

Endokrinoloji Xəstəliklərin Diaqnozu və Müalicəsi

• 436 baxış sayı
• 16 İyul 2024

 

Endokrinoloji Xəstəliklər: Simptomlar, Növləri və Müalicə Yolları

Endokrinoloji xəstəliklər bədənin hormon istehsalı və tənzimləmə funksiyasını yerinə yetirən endokrin sisteminin işindəki pozuntular nəticəsində yaranır. Endokrin sistem müxtəlif hormonların istehsalını və ifrazını təmin edən bir sıra vəzilərdən ibarətdir. Bu hormonlar bədənin maddələr mübadiləsi, enerji səviyyəsi, reproduktiv sağlamlıq və digər vacib proseslərini idarə edir. Endokrin sistemində yaranan hər hansı bir problem ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.

Endokrinoloji Xəstəliklər Nədir?

Endokrin sistemi bədəndəki hormon balansını tənzimləyir. Hormonlar bədənin müxtəlif funksiyalarını idarə edən kimyəvi maddələrdir və endokrin vəzilərdən ifraz olunur. Bu vəzilər arasında tiroid, hipofiz, böyrəküstü vəzilər, mədəaltı vəz, yumurtalıqlar və testislər daxildir. Bu orqanlarda hər hansı bir hormonal disbalans və ya pozuntu yaranarsa, endokrinoloji xəstəliklər ortaya çıxır.

Əsas Endokrinoloji Xəstəliklər

Endokrinoloji xəstəliklərin bir çoxu müxtəlif hormonların ya az, ya da çox istehsalı ilə xarakterizə olunur. Aşağıda ən çox yayılmış endokrinoloji xəstəliklər və onların xüsusiyyətləri təsvir olunmuşdur.

1. Diabet (Şəkərli Diabet)

Diabet endokrin sistemi ilə bağlı ən geniş yayılmış xəstəliklərdən biridir. Bu xəstəlik orqanizmin qlükoza səviyyəsini tənzimləmək üçün kifayət qədər insulin ifraz edə bilməməsi ilə bağlıdır. İki əsas növü vardır:

• Tip 1 Diabet: Mədəaltı vəz insulini kifayət qədər ifraz etmir.
• Tip 2 Diabet: Orqanizm insulinə qarşı rezistent olur və ya kifayət qədər insulin ifraz etmir.

Simptomlar: tez-tez susamaq, həddindən artıq sidik ifrazı, yorğunluq, arıqlama, yara və kəsiklərin gec sağalması.

Müalicə: Diabetin növündən asılı olaraq, insulin terapiyası, dərman preparatları və həyat tərzi dəyişiklikləri tətbiq olunur.

2. Hipotireoz

Hipotireoz tiroid vəzinin kifayət qədər hormon ifraz etməməsi nəticəsində yaranır. Bu, maddələr mübadiləsinin yavaşlamasına səbəb olur.

Simptomlar: yorğunluq, soyuqluq hissi, çəki artımı, quru dəri, yaddaş problemləri, əzələ zəifliyi.

Müalicə: Hormonal əvəzedici terapiya vasitəsilə tiroid hormonlarının səviyyəsi tənzimlənir.

3. Hipertireoz

Hipertireoz tiroid vəzinin çox hormon ifraz etməsi ilə xarakterizə olunur. Bu vəziyyət maddələr mübadiləsini sürətləndirir və orqanizmin enerji səviyyəsini artırır.

Simptomlar: çəki itməsi, narahatlıq, əllərdə titrəmə, ürəkdöyünmə, yorğunluq, ishal.

Müalicə: Tiroid hormonlarının səviyyəsini aşağı salan dərmanlar, radioaktiv yod terapiyası və ya cərrahi müdaxilə tətbiq olunur.

4. Cushing Sindromu

Cushing sindromu böyrəküstü vəzilər tərəfindən çox miqdarda kortizol ifraz edilməsi ilə bağlı bir xəstəlikdir.

Simptomlar: sürətli çəki artımı, yuvarlaq üz, dəridə naziklik və göyərmələr, yüksək qan təzyiqi, əzələ zəifliyi.

Müalicə: Kortizol səviyyəsini aşağı salan dərmanlar və bəzi hallarda cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər.

5. Addison Xəstəliyi

Bu xəstəlik böyrəküstü vəzilər tərəfindən kifayət qədər kortizol və aldosteron hormonlarının istehsal edilməməsi nəticəsində yaranır.

Simptomlar: güclü yorğunluq, arıqlama, aşağı qan təzyiqi, dəri qaralması, başgicəllənmə.

Müalicə: Hormon əvəzedici terapiya və duz qəbulunun artırılması tələb olunur.

6. Polikistik Over Sindromu (PCOS)

PCOS qadınlar arasında ən çox yayılmış endokrinoloji problemlərdən biridir. Bu xəstəlik yumurtalıqlarda hormonal disbalans nəticəsində yaranır və çox sayda kist formalaşmasına səbəb olur.

Simptomlar: nizamsız menstruasiya, sızanaqlar, saç tökülməsi, çəki artımı, sonsuzluq.

Müalicə: Hormon terapiyası, həyat tərzi dəyişiklikləri və bəzi hallarda cərrahi müdaxilə tətbiq oluna bilər.

7. Akromeqaliya

Bu xəstəlik hipofiz vəzində həddindən artıq böyümə hormonu ifrazı nəticəsində yaranır. Bu, bədənin müəyyən hissələrinin qeyri-adi şəkildə böyüməsinə səbəb olur.

Simptomlar: əllərin, ayaqların, üz sümüklərinin böyüməsi, oynaq ağrıları, baş ağrıları.

Müalicə: Hormonal terapiya və hipofiz vəzinin cərrahi yolla çıxarılması tələb oluna bilər.

Endokrinoloji Xəstəliklərin Diaqnozu və Müalicəsi

Endokrinoloji xəstəliklər ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola biləcəyi üçün onların vaxtında diaqnoz edilməsi vacibdir. Diaqnoz prosesi adətən qan analizləri, hormon səviyyələrinin yoxlanılması və təsdiqləyici görüntüləmə testləri vasitəsilə aparılır. Müalicə isə xəstəliyin növündən və şiddətindən asılı olaraq fərqli ola bilər. Əsasən dərman terapiyası, hormonal əvəzedici müalicə və ya bəzi hallarda cərrahi müdaxilə tətbiq olunur.

Nəticə

Endokrinoloji xəstəliklər hormonların düzgün işləməməsi nəticəsində yaranır və ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Bu xəstəliklərin erkən diaqnozu və düzgün müalicəsi sağlamlığın qorunması baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Maddələr mübadiləsi, enerjinin səviyyəsi və bədənin digər funksiyalarının tənzimlənməsi üçün endokrinoloji sistemin düzgün işləməsi vacibdir.

Endokrinoloji problemləriniz varsa dr.Aytən Babaxanovaya müraciət edərək xəstəliklərinizdən azad ola bilərsiniz.